CZYM JEST KONKURS KURATORYJNY DLA KOGO JEST PRZEZNACZONY ?
Konkurs kuratoryjny to konkurs organizowany przez Kuratorium Oświaty danego województwa na terenie Polski. Ministerstwo Oświaty nie określa zasad takich konkursów ani wymiaru nagród, wszystko leży w rękach władz terytorialnych, dlatego dobrze jest zapoznać się z regulaminami konkursów. Zapraszamy zatem do zapoznania się z regulaminem konkursu kuratoryjnego z biologii na terenie województwa podkarpackiego: https://www.ko.rzeszow.pl/_wp/wp-content/uploads/2020/03/biologia_2020-2021.pdf.
W konkursie kuratoryjnym udział mogą brać uczniowie szkół podstawowych od 4 do 8 klasy. Uczestnicy konkursu powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami obejmującymi i poszerzającymi treści podstawy programowej kształcenia ogólnego.
JAKI JEST CEL KONKURSU KURATORYJNEGO Z BIOLOGII ?
Celem konkursu jest przede wszystkim rozbudowanie zainteresowania i dociekliwości poznawczej młodego człowieka w zakresie nauk biologicznych, tak, aby w przyszłości dalej kontynuował naukę̨ biologii na kolejnych etapach kształcenia, ponadto kształtowanie twórczego mylenia prowadzącego do świadomego posługiwania się wiedzą biologiczną, również w praktycznych działaniach, wdrażanie uczniów do samokształcenia z wykorzystaniem ogólnodostępnej literatury, wspieranie oraz promowanie uczniów zdolnych, ambitnych, wykazujących wyjątkowe zainteresowanie naukami biologicznymi – uczniów z pasją.
Rodzaj arkusza, typy zadań, uwagi.
Arkusz zawiera zadania, których ilość i trudność będzie dostosowana do etapu konkursu i czasu jego trwania. Przy numerze każdego zadania podana jest maksymalna ilość punktów, jaką możesz może uzyskać za poprawne rozwiązanie. Zadania w arkuszu mają formę zamkniętą lub otwartą. W zadaniach zamkniętych, np. wielokrotnego wyboru, prawda/fałsz, na dobieranie – uczeń wybiera jedną lub więcej z podanych opcji odpowiedzi. W zadaniach otwartych – uczeń tworzy samodzielnie krótką odpowiedź. Wiele zadań będzie zawierało po kilka poleceń, do rozwiązania których niezbędna będzie umiejętność integrowania i wykorzystywania wiedzy z różnych dziedzin biologii.
CZYM SIĘ RÓŻNI KONKURS PRZEDMIOTOWY OD TEMATYCZNEGO ?
Konkursy kuratoryjne dzielą się na przedmiotowe i tematyczne. Konkursy przedmiotowe obejmują swoim zakresem całą wiedzę wymaganą w podstawie programowej z danego przedmiotu oraz dodatkowe obszary wiedzy z danego przedmiotu, zazwyczaj są to elementy podstawy programowej z pierwszej klasy szkoły średniej. Te dodatkowe wymagania dochodzą dopiero od etapu rejonowego.
Konkursy tematyczne obejmują zazwyczaj przedmioty, z których nie pisze się później egzaminu ósmoklasisty (informatyka, religia) i materiał na nich wymagany obejmuje dany temat. Te drugie są niższe rangą i dają mniejsze uprawnienia, ale przez to konkurencja tam jest mniejsza.
CO DAJE KONKURS TEMATYCZNY, A CO PRZEDMIOTOWY ?
Osiągnięcie tytułu laureata kuratoryjnego konkursu przedmiotowego gwarantuje przede wszystkim przyjęcie w pierwszej kolejności do publicznej szkoły ponadpodstawowej, zwolnienie z danego przedmiotu na egzaminie ósmoklasisty, a ponadto celującą ocenę z danego przedmiotu na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej.
Osiągnięcie tytułu laureata z konkursu tematycznego daje mniej więcej tyle samo co osiągnięcie tytułu finalisty z konkursu przedmiotowego, czyli dodatkowe punkty w rekrutacji.
ETAPY KONKURSU KURATORYJNEGO Z BIOLOGII ORAZ ICH ZAKRES:
Konkurs kuratoryjny z biologii jest 3 etapowy:
ETAP I – SZKOLNY – JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW ŻYWYCH – ZAGADNIENIA
1. Organizacja i chemizm życia
2. Szczeble organizacji materii żywej
3. Klasyfikacja organizmów
4. Wirusy – bezkomórkowe formy materii.
5. Przegląd różnorodności organizmów: bakterii, protistów, roślin
6. Sposoby pełnienia tych samych funkcji życiowych przez różne grupy organizmów.
7. Przystosowania organizmów w budowie i przeprowadzanych czynnościach do warunków środowiska.
8.Warunki i przebieg fotosyntezy, wpływ czynników środowiskowych na ten proces.
9.Oddychanie oraz fermentacja alkoholowa i mlekowa jako procesy dostarczające energii, warunki ich przebiegu.
10.Metody badawcze w biologii – doświadczenie (problem badawczy, hipoteza, zaplanowanie, przeprowadzenie doświadczenie, opracowanie wyników, sformułowanie wniosku, prośba kontrolna, prośba badawcza).
ETAP II – REJONOWY -CZŁOWIEK – ANATOMIA, FIZJOLOGIA, STAN ZDROWIA I CHOROBY.
Na ten etap obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności etapu szkolnego a ponadto:
1. Budowa i funkcje życiowe człowieka
2. Homeostaza.
3. Zdrowie człowieka a środowisko.
4. Zasady udzielania I pomocy.
ETAP III WOJEWÓDZKI – GENETYKA, EWOLUCJA ŻYCIA, EKOLOGIA OCHRONA PRZYRODY I OCHRONA ŚRODOWISKA.
Obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności etapu szkolnego i rejonowego, a ponadto:
1. Kwasy nukleinowe: DNA i RNA –struktura cząsteczek i funkcje.
2. Nośnik informacji genetycznej – DNA.
3. Replikacja i jej znaczenie.
4. Gen i genom.
5. Kod genetyczny i jego cechy.
6. Proces biosyntezy białka (od DNA do cechy).
7. Budowa chromosomu, liczba chromosomów w komórce, autosomy i chromosomy płci.
8. Podziały komórkowej: mitoza i mejoza – przebieg i znaczenie, proces crossing – over.
9. Nowotwory jako skutek niekontrolowanych podziałów komórek, czynniki sprzyjające rozwojowi nowotworów.
10. I prawo Mendla, szachownica genetyczna.
11. Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią̨.
12. Dziedziczenie grup krwi u człowieka (układ AB0, czynnik Rh).
13. Zmienność organizmów dziedziczna i niedziedziczna.
14. Mutacje genowe i chromosomowe, czynniki mutagenne.
15. Choroby genetyczne człowieka.
16. Ewolucja i dowody na jej istnienie.
17. Mechanizmy ewolucji: – teoria Darwina, dobór naturalny, dobór sztuczny.
18. Pochodzenie człowieka.
19. Podobieństwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi.
20.Czym zajmuje się ekologia, ochrona przyrody i ochrona środowiska?
21. Gatunek, populacja, cechy populacji.
22. Zakres tolerancji ekologicznej. Organizmy wskaźnikowe zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby.
23. Zależności między populacjami: konkurencja, roślinożerność, drapieżnictwo, pasożytnictwo, mutualizm obligatoryjny, mutualizm fakultatywny, komensalizm.
24. Biocenoza, łańcuch i poziomy troficzne, równowaga biocenotyczna.
25. Struktura ekosystemu i jego funkcjonowanie. Materia i energia w ekosystemie.
26. Równowaga dynamiczna w ekosystemie.
27. Obieg węgla w ekosystemie.
28. Zasoby odnawialne i nieodnawialne.
29.Różnorodność biologiczna, jej rodzaje, zagrożenia i ochrona różnorodności biologicznej.
30. Pozytywne i negatywne przejawy ingerencji człowieka w środowisku przyrodniczym i ich konsekwencje.
Szczegółowe umiejętności i program przedstawione zostały w regulaminie, który znajdziecie pod adresem: https://www.ko.rzeszow.pl/_wp/wp-content/uploads/2020/03/biologia_2020-2021.pdf.
PRZYKŁADOWE TESTY KONKURSU KURATORYJNEGO Z BIOLOGII.
Przykładowe archiwalne testy konkursu kuratoryjnego wraz z odpowiedziami znajdziecie na przykład na stronie Kuratorium Oświaty w Rzeszowie: https://www.ko.rzeszow.pl/dla-dyrektora-i-nauczyciela/konkursy-przedmiotowe/zadania-i-klucze-odpowiedzi-z-biezacego-roku-szkolnego-i-lat-poprzednich/#more-245
MATERIAŁY Z KTÓRYCH WARTO SKORZYSTAĆ.
ETAP I SZKOLNY – POLECANA LITRERATURA:
1. Atlas „BIOLOGIA, klasy 5 – 6 szkoła podstawowa”, wydawnictwo WSiP, Warszawa 2018.
2. „Szkoła podstawowa. Atlas biologii”, wydawnictwo SBM, Warszawa 2019.
3. Anna Mucha „Repetytorium na 100%. Szkoła podstawowa. BIOLOGIA”, wydawnictwo Greg.
4. „Szkolny niezbędnik. Biologia w szkole podstawowej”, wydawnictwo Olesiejuk.
5. Stanisław Łoboziak „Laboratorium w szufladzie. Biologia”, wydawnictwo PWN, 2016.
6. Marta Alicja Trzeciak „Laboratorium w szufladzie. Zoologia”, wydawnictwo PWN, Warszawa 2018.
7. Podręczniki i zeszyty ćwiczeń do nauki biologii dla uczniów szkoły podstawowej zatwierdzone przez MEN.
ETAP II REJONOWY – POLECANA LITERATURA:
1. Atlas anatomiczny „Tajemnice ciała”, wydawnictwo NOWA ERA.
2. Atlas „BIOLOGIA, klasy 7 – 8”, wydawnictwo WSiP.
3. Anna Mucha „Repetytorium na 100%. Szkoła podstawowa. BIOLOGIA”, wydawnictwo Greg.
4. „Szkoła podstawowa. Atlas biologii”, wydawnictwo SBM, Warszawa 2019.
5. „Szkolny niezbędnik. Biologia w szkole podstawowej”, wydawnictwo Olesiejuk.
6. Atlas „BIOLOGIA, klasy 5 – 6 szkoła podstawowa”, wydawnictwo WSiP, Warszawa 2018.
7. Stanisław Łoboziak „Laboratorium w szufladzie. Biologia”, wydawnictwo PWN, 2016.
8. Marta Alicja Trzeciak „Laboratorium w szufladzie. Zoologia”, wydawnictwo PWN, Warszawa 2018.
9. Podręczniki i zeszyty ćwiczeń do nauki biologii dla uczniów szkoły podstawowej zatwierdzone przez MEN.
ETAP III – WOJEWÓDZKI -POLECANA LITERATURA
1. Grzegorz Nalepa „Genetyka” wydanie III, wydawnictwo Helion.
2. Anna Mucha „Repetytorium na 100%. Szkoła podstawowa. BIOLOGIA”,
wydawnictwo Greg.
3. „Szkoła podstawowa. Atlas biologii”, wydawnictwo SBM, Warszawa 2019.
4. „Szkolny niezbędnik. Biologia w szkole podstawowej”, wydawnictwo Olesiejuk.
5. Atlas anatomiczny „Tajemnice ciała”, wydawnictwo NOWA ERA.
6. Atlas „BIOLOGIA, klasy 5 – 6 szkoła podstawowa”, wydawnictwo WSiP.
7. Atlas „BIOLOGIA, klasy 7 – 8 szkoła podstawowa”, wydawnictwo WSiP.
8. Stanisław Łoboziak „Laboratorium w szufladzie. Biologia”, wydawnictwo PWN, 2016.
9. Marta Alicja Trzeciak „Laboratorium w szufladzie. Zoologia”, wydawnictwo PWN, Warszawa 2018.
10. Podręczniki i zeszyty ćwiczeń do nauki biologii dla uczniów szkoły podstawowej zatwierdzone przez MEN.
Wymieniona literatura jest dostępna w księgarniach stacjonarnych, jak również w księgarniach internetowych.